Crowdfunding – rodzaje i charakterystyka

Crowdfunding, czyli rodzaj alternatywnego finansowania, zwanego inaczej finansowaniem społecznościowym, od kilku lat prężnie rozwija się na polskim rynku. Dzięki crowdfundingowi coraz więcej innowacyjnych, atrakcyjnych pomysłów, które nigdy nie ujrzałyby światła dziennego, może zostać zrealizowana. Wszystko to jest możliwe dzięki małym, rozproszonym wpłatom, które składają się na realizację celu. 

Chociaż crowdfunding jako zjawisko jest bardzo zróżnicowane, wszystkie jego rodzaje łączy kilka elementów. Wszystkie projekty realizowane w ramach crowdfundingu muszą zostać rozpromowane w celu zbudowania wokół nich społeczności, która za pomocą małych wpłat pozwoli na realizację wyznaczonego celu. Wszystko odbywa się na poziomie komunikacji twórca – odbiorca (inwestor). Co bardzo istotne, zbiórki odbywają się na serwisach internetowych, a dokładniej portalach crowdfundingowych, które umożliwiają przejrzystość przepływu środków.

Crowdfunding daje szerokie możliwości – od finansowania przedsięwzięć kulturalnych, społecznościowych po biznesowe. Z racji faktu, że zjawisko crowdfundingu jest niejednorodne, możemy wyróżnić kilka jego podstawowych rodzajów.

Crowdfunding udziałowy inaczej zwany także crowdinvesting lub equity crowdfunding, to najbardziej uregulowana prawnie forma crowdfundingu w Polsce. Ten rodzaj crowdfundingu daje ciekawą możliwość tworzenia strategii finansowej przedsiębiorstwa, jednocześnie gwarantując inwestującym niski próg wejścia. Finansujący w zamian za inwestycję w rozwój projektu, nabywa udział w kapitale zakładowym. Firma starająca się o dotacje emituje ograniczoną ilość akcji, dlatego też kwota zbiórki posiada określony wolumen i jest z góry określona. Dodatkowo crowdfunding udziałowy ma narzuconą prawnie maksymalną sumę zbiórki i obecnie wynosi ona 1 mln Euro. Podstawowym zyskiem dla inwestorów jest dochód z dywidend, bądź sprzedaż akcji po wejściu spółki na giełdę. Dodatkowo mogą być to również zniżki na produkty lub możliwość ich współtworzenia. Dla pomysłodawcy, ten rodzaj pozyskiwania środków na rozwój, daje dodatkowo możliwość promocji produktu wśród osób potencjalnie zainteresowanych jego nabyciem. Ten rodzaj  croundfundingu najczęściej wykorzystywany jest przez branże gamingowe, start up czy food tech. 

Crowdfunding dłużny inaczej peer-to-peer lending lub crowlending, to nic innego jak pożyczki społecznościowe, gdzie za pomocą portalu internetowego firma  / osoba fizyczna ubiega się
o dotację, zobowiązując się jednocześnie do zapłaty zadłużenia w określonym terminie. Termin ten standardowo wynosi od kilku miesięcy do kilku lat. W umowie crowdfundingowej z góry zawarta jest stopa zwrotu inwestycji oraz termin zwrotu kapitału. Dzięki temu, że nadzór nad umową sprawuje portal crowdfundingowy, który kontroluje cały proces, podmiot ubiegający się o pożyczkę ogranicza formalności, które przy standardowym kredycie bankowym często są rygorystyczne. Stopa procentowa w przypadku tego typu inwestycji jest proporcjonalna do ryzyka niewypłacalności inwestycji, dlatego też inwestując dobrze jest dywersyfikować swój portfel. Z tego rodzaju crowdfundingu korzystają najczęściej branże fotowoltaiczne lub developerzy. 

Crowdfunding oparty na przedsprzedaży – w tym przypadku beneficjent zbiera środki na realizację inwestycji, a w zamian finansujący po określonym czasie otrzymuje gotowy produkt. Mogą to być zarówno produkty fizyczne, jak i na przykład rozwiązania softwarowe. Wartością dodaną jest fakt, że inwestorzy, już na poziomie tworzenia produktu, bardzo często są zaangażowani w jego promocję. 

Crowdfunding oparty na nagrodach – w tym przypadku pomysłodawca oferuje swoje usługi lub dobra w postaci dodatkowych materiałów. Warto podkreślić, że często nagroda jaką zyskuje finansujący ma mniejszą wartość od wpłaty. Jest to model najczęściej wykorzystywany przez pisarzy, blogerów, YouTuberów, a gratyfikacja ma na przykład formę książki lub płyty z autografem, wydań kolekcjonerskich bądź dodatkowych materiałów w grach. Warto tu rozróżnić dwie możliwości pozyskania środków. Pierwsza all or nothing, która charakteryzuje się tym, że jeśli beneficjent nie uzbiera całej kwoty założonej do realizacji projektu, zgromadzone środki wracają do finansujących. Druga, czyli flexible funding, zobowiązuje beneficjenta jedynie do dostarczenia ustalonej nagrody, nawet jeśli cała założona kwota inwestycji nie zostanie uzbierana. 

Crowdfunding dotacyjny inaczej charytatywny lub filantropijny. Jest to najbardziej rozpowszechniony w polskim społeczeństwie rodzaj crowdfundingu, mający postać zbiórek. W tym przypadku darczyńca poprzez portale crowdfundingowe wspiera przykładowo osoby chore bądź poszkodowane. Wszystko działa na zasadzie darowizny, a finansujący nie otrzymuje żadnego świadczenia zwrotnego.

Jak widać, możliwości jest wiele. Każdy pomysłodawca, chcący zrealizować swój projekt, musi przede wszystkim zebrać wokół niego zainteresowaną i zaangażowaną społeczność, która w dużej mierze jest szansą na sukces inwestycji.  Platformy crowdfundingowe dają natomiast poczucie bezpieczeństwa inwestorom, poprzez wstępną weryfikację projektów, ich bieżącą kontrolę oraz finalne rozliczenie.

Popularność crowdfundingu w Polsce stale rośnie, przede wszystkim dzięki ogólnodostępności platform świadczących takie usługi. Crowdfunding to bardzo dobry pomysł na start projektu, dzięki przekazaniu finansowania przez rozproszone jednostki, umożliwiające realizację idei. Obopólna korzyść zwiększa prawdopodobieństwo powodzenia inwestycji, a także kształtuje relacje pomiędzy inwestorami a pomysłodawcami.